Οι αναλυτές «βλέπουν» διμέτωπη επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία

Απειλεί την εδαφική ακεραιότητά της και απαιτεί να μετατραπεί σε ομοσπονδία

Φιλορώσοι αυτονομιστές αρνούνται να καταθέσουν τα όπλα στην ανατολική Ουκρανία, λίγες ώρες μετά την διεθνή συμφωνία. Μητροπούλου Ειρήνη Διμέτωπη επίθεση κάνει ο Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, λένε τρεις ειδικοί με τους οποίους μίλησε το ΒΗΜΑ. Με τους φιλορώσους αυτονομιστές να αρνούνται να καταθέσουν τα όπλα, λίγες ώρες μετά την διεθνή συμφωνία χθες στη Γενεύη, όλα είναι ανοιχτά. Το μόνο βέβαιο; Η Μόσχα κλιμακώνει τις πιέσεις. Από την μία απειλεί την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας - αυτό που συνέβη στην Κριμαία, και μπορεί να συμβεί, από ώρα σε ώρα, στις ανατολικές περιφέρειες - και από την άλλη κάνει κάτι πραγματικά ανήκουστο στη διεθνή πρακτική, μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου: μια ξένη δύναμη, η Ρωσία, απαιτεί από ένα εθνικά κυρίαρχο κράτος, την Ουκρανία, να αλλάξει το Σύνταγμά του, και να γίνει ομοσπονδία. Αλλά «για να γίνει αποδεκτός ο φεντεραλισμός στην Ουκρανία, υποθέτω ότι θα πρέπει να υπάρξει ένα δημοψήφισμα για το θέμα», λέει στο ΒΗΜΑ ο Νικολάϊ Πέτρο, καθηγητής διεθνούς πολιτικής, ειδικός σε θέματα Ρωσίας, στο πανεπιστήμιο του Rhode Island στις ΗΠΑ. «Ο μεταβατικός πρόεδρος είπε ότι δεν θα είχε αντίρρηση για ένα τέτοιο δημοψήφισμα, αλλά την επομένη ημέρα ξεκίνησε μια στρατιωτική «αντιτρομοκρατική» εκστρατεία εναντίον των αυτονομιστών στα ανατολικά. «Οι πληροφορίες που έρχονται από την περιοχή είναι αντιφατικές. Εχουμε ήδη νεκρούς στη Μαριούπολη, και είναι αδύνατο να γνωρίζουμε, σε αυτό το σημείο, αν θα αποτραπεί νέα αιματοχυσία», τονίζει. «Η Ρωσία υποκινεί τις ταραχές στα ανατολικά», μας λέει η Ολένα Νικαλαγιένκο, καθηγήτρια ουκρανικής πολιτικής στη Νέα Υόρκη. «Πολυάριθμες πληροφορίες των μέσων ενημέρωσης και καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων δείχνουν ότι αυτονομιστές στην ανατολική Ουκρανία ενεργούν σε στενή συνεργασία με τις ρωσικές υπηρεσίες. Οι αυτονομιστές είναι οπλισμένοι με ρωσικά όπλα. Επιπλέον, Ρώσοι των μυστικών υπηρεσιών του στρατού είναι παρόντες στην ανατολική Ουκρανία. Για παράδειγμα, οι κρατικές υπηρεσίες ασφαλείας της Ουκρανίας ανακοίνωσαν ότι ο Ρώσος αξιωματικός Ιγκόρ Στρελκόφ είναι επικεφαλής των ένοπλων αυτονομιστών στην πόλη Σλαβιάνσκ. Ο Πούτιν προσπαθεί να εφαρμόσει στην ανατολική Ουκρανία το ίδιο σενάριο όπως στην Κριμαία, με την βίαιη κατάληψη κυβερνητικών κτιρίων και τις εκκλήσεις για απόσχιση και ένωση με την Ρωσία». Σύμφωνα με τους αναλυτές, υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια που θέτουν σε κίνδυνο την εθνική κυριαρχία, και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Πρώτον, η βία εναντίον των αυτονομιστών μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη κατάρρευση του ελέγχου που ασκεί το Κίεβο στις ανατολικές περιοχές, και στην εμφάνιση ενός φιλορωσικού κράτους - μαριονέτας, που θα μοιάζει με την αυτοανακηρυχθείσα αυτόνομη Δημοκρατία της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία. Δεύτερον, και πιο αιματηρό. Οι ανατολικές περιφέρειες μπορεί να αυτοανακηρυχθούν σε «αυτόνομες» με την ρωσική υποστήριξη, και να ξεκινήσουν στη συνέχεια μια επίθεση εναντίον της κεντρικής κυβέρνησης στο Κίεβο για να αποκατασταθεί η «νόμιμη» προεδρία του Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Το σενάριο έχει παιχθεί άλλη μια φορά το 1918, όταν οι Μπολσεβίκοι δημιούργησαν μια «ουκρανική» κυβέρνηση στο Χάρκοβο για να ανατρέψουν την κυβέρνηση της Εθνικής Δημοκρατίας της Ουκρανίας (1918-1920) στο Κίεβο. Το κύριο πλεονέκτημα του σεναρίου αυτού είναι ότι θα εμφανίσει έναν ρωσο-ουκρανικό πόλεμο σαν εμφύλιο. Η τρίτη επιλογή που αντιμετωπίζει σήμερα η ουκρανική κυβέρνηση είναι να υποκύψει στην πίεση και τον εκφοβισμό και να αποδεχθεί ένα ευρύ φάσμα συνταγματικών και διοικητικών αλλαγών σχεδιασμένων από το Κρεμλίνο, ώστε να μετατραπεί η Ουκρανία σε μια χαλαρή και εξαιρετικά ευάλωτη ομοσπονδία. «Ο Πούτιν προετοιμάζει μια στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία εδώ και μερικά χρόνια - αυτά που βλέπουμε δεν είναι κινήσεις ad hoc», λέει στο ΒΗΜΑ η Ιρίνα Βούσκο, καθηγήτρια ιστορίας στο Hunter College της Νέας Υόρκης. «Είναι μια επανάληψη του σεναρίου του 2008 στην Αμπχαζία και της πρόσφατης προσάρτησης της Κριμαίας. Πιστεύω ότι σε αυτό το στάδιο ο Πούτιν δεν αναζητεί πλέον την ομοσπονδιοποίηση. Με την υποστήριξη του φεντεραλιστικού κινήματος προσπαθεί να διαμελίσει την Ουκρανία. Η περιοχή του Ντονέτσκ μπορεί πράγματι να γίνει η επόμενη Κριμαία, και αυτή είναι τώρα η μεγαλύτερη ανησυχία μας», καταλήγει η Βούσκο.