Κοσμάς ο Αιτωλός: Διαχρονικές διδαχές και «μηνύματα»

Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας

Ακριβώς 300 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη γέννηση του αγίου Κοσμά του Αιτωλού και στη μνήμη του η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας μας αφιέρωσε το επίσημο ημερολόγιό της. Πιστεύω ότι είναι χρήσιμο να διαβάσουμε ξανά τις πάντα επίκαιρες διδαχές του και να εξαγάγουμε ωφέλιμες συμβουλές για την παιδεία, την κοινωνία, ακόμη και για την πολιτική. Τι θα συμβούλευε άραγε τους πολιτικούς μας ο άγιος Κοσμάς;

Πρώτον, όλο το έργο του, οι διδαχές του και οι προφητείες του διδάσκουν στους σημερινούς πολιτικούς ότι ο λαός μας, για να προχωρήσει μπροστά, χρειάζεται ελπίδα, αισιοδοξία και όραμα. Ο Πατροκοσμάς έδρασε σε μια ζοφερή εποχή, όταν είχαν καταπνιγεί δεκάδες κινήματα των υποδούλων, με αποκορύφωμα τα Ορλωφικά. Στη διάρκεια της επίγειας ζωής του είδε τους Τουρκαλβανούς να σφάζουν τον ορθόδοξο κλήρο και τους προκρίτους της Πελοποννήσου λόγω της συμμετοχής των Ελλήνων στο σχέδιο των Ρώσων αδελφών Ορλώφ. Παρά την απογοήτευση που επικρατούσε έπειτα από 300 χρόνια δουλείας, ο άγιος μιλούσε για το ποθούμενον και για το Ρωμέικο που θα έλθει. Καλλιεργούσε την ελπίδα στην απελευθέρωση, την εκπλήρωση των πόθων για υλοποίηση της Μεγάλης Ιδέας. Ζωντάνεψε τη χριστιανική και εθνική συνείδηση των υποδούλων και προετοίμασε το 1821. Καλλιεργήστε την αυτοπεποίθηση του Ελληνα, ανυψώστε το πληγωμένο εθνικό φρόνημά του, δώστε όραμα πνευματικό, πολιτιστικό και όχι μόνον υλικό, θα ήταν το μήνυμά του προς τους πολιτικούς.

Δεύτερον, ο άγιος στερέωσε την ορθόδοξη πίστη για να ενισχυθεί παραλλήλως και η ελληνικότητα. Ηξερε ότι την εποχή εκείνη όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Εμπόδισε τους εξισλαμισμούς, συνιστούσε στους Ελληνες να μη χρησιμοποιούν ξενόφερτες διαλέκτους. Η στάση του αυτή διδάσκει ότι και σήμερα όποιος πλήττει ή χλευάζει ή υποβαθμίζει τον ρόλο της Εκκλησίας χτυπά ουσιαστικά ένα από τα θεμέλια της εθνικής μας ταυτότητας και της προκοπής του λαού μας.

Τρίτον, ο άγιος ίδρυε σχολεία με σαφή στόχο να μαθαίνουν τα παιδιά την ορθόδοξη πίστη και την ενιαία ελληνική γλώσσα, αρχαία, βυζαντινή, νεοελληνική. 
Τόνιζε ότι σκοπός του σχολείου είναι να διδάσκει τον Χριστό και την Παναγία καθώς και την ελληνική, που είναι η γλώσσα της Εκκλησίας. Σήμερα θα έλεγε στους πολιτικούς να δώσουν έμφαση στα μαθήματα των Ορθοδόξων Θρησκευτικών και της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Τότε δεν μπορούσε να μιλήσει φανερά για την ιστορική συνείδηση των Ελληνοπαίδων, λόγω του φόβου των Τούρκων, αλλά είμαι βέβαιος ότι σήμερα θα υπογράμμιζε την αξία και αυτού του μαθήματος.

Τέταρτον, ο άγιος Κοσμάς καλλιέργησε τον χριστιανικό αντιρατσισμό, ο οποίος δεν αναφέρεται μόνο σε δικαιώματα αλλά και σε υποχρεώσεις. Σε ορισμένα χωριά ρωτούσε τους Αθιγγάνους (γύπτους τους ονόμαζε) αν οι χωρικοί τούς φέρονται καλά. Αν μάθαινε περιστατικά περιφρονήσεως, τότε έλεγε ότι οι χριστιανοί πρέπει να αγαπούμε και να σεβόμαστε κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως φυλής ή καταγωγής, Ταυτόχρονα προέτρεπε και τους Αθιγγάνους να βρουν μια κανονική εργασία και να αφήσουν τα νταούλια και τους ζουρνάδες. Το μήνυμά του, λοιπόν, είναι ότι παράλληλα με τα ανθρώπινα δικαιώματα οι πολιτικοί μας ηγέτες οφείλουν να θυμίζουν και τις υποχρεώσεις όλων όσοι ζουν στη χώρα μας, δηλαδή να τηρούν τους νόμους και να εργάζονται εντίμως.

Πέμπτον, με τον μαρτυρικό του θάνατο μάς διδάσκει το χρέος μας προς τον εκτός συνόρων Ελληνισμό. Ο άγιος Κοσμάς απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά στο Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου, στις 24 Αυγούστου 1779. Σήμερα το μέρος αυτό ανήκει στην Αλβανία και το λείψανο του αγίου φυλάσσεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας. Ελπίζω οι πολιτικοί μας να μη λησμονούν τον Βορειοηπειρωτικό Ελληνισμό.

Πηγή "Δημοκρατία"