Είναι απλά deja vu…

Γράφει ο Σπύρος Ν. Λίτσας* 

Τι συμβαίνει στην Τουρκία; Ποιοι «άνεμοι» αποσταθεροποιούν την γείτονα;
Μία εύκολη απάντηση που ακούγεται μεταξύ σοβαρού και αστείου είναι ότι ο Ερντογάν, μετά την προ ολίγου καιρού περιπέτεια με την υγεία του, δεν έχει σώας τας φρένας.
Αν θέλετε την άποψή μου, η φήμη αυτή αποτελεί άλλη μία θεωρία συνωμοσίας, όχι από τις καλύτερες μάλιστα. Ο Ερντογάν δεν έχει χάσει τα λογικά του. Απλώς περνά την πλέον γνωστή ασθένεια των πολιτικών, ιδίως αυτών που, ό,τι και αν κάνουν, η πλειονότητα τους επιβραβεύει με την ψήφο της… ναρκισσισμός. Παρακολουθήστε απλώς τις δημόσιες εμφανίσεις του. Ενοχλείται όταν ο πρόεδρος του τουρκικού δικηγορικού συλλόγου Μετίν Φεϊζίογλου δεν τον επαινεί στην ομιλία του και σηκώνεται και φεύγει…

Σηκώνει το δάχτυλό του απειλητικά εμπρός στους νεκρούς συγγενείς των ανθρακωρύχων της Σόμα, γιατί αυτοί δεν είχαν τη διάθεση να ζητωκραυγάσουν υπέρ του ιδίου, ενώ ο σύμβουλός του Γιουσούφ Γιερκέλ μετείχε στον ξυλοδαρμό ενός συγγενή των ανθρακωρύχων, προφανώς για να δείξει στο αφεντικό του ότι είναι έτοιμος να υπερασπιστεί την τιμή και την υπόληψή του με την πειθώ της γροθιάς κι ενώ τον άτυχο συγγενή έδερναν και οι αστυνομικοί του… αφεντικού!

Η κρίση όμως αφορά την Τουρκία. Είναι εμφανές ότι το δόγμα της Υψηλής Στρατηγικής του Νταβούτογλου έχει εκ των πραγμάτων ακυρωθεί και η Τουρκία έχει ζητήματα στο να αντιμετωπίσει τις νέες πραγματικότητες.
Αρχικώς, οι μαξιμαλιστικές προσεγγίσεις του Οζάλ και των επιγόνων του ως προς τον επανακαθορισμό της στρατηγικής θέσης της Τουρκίας στην περιοχή της Ευρασίας μέσω της επαναφοράς της πολιτικής του παντουρανισμού, φθίνει ή εξαφανίζεται υπό την πίεση της ρωσικής και κινεζικής επιρροής στην περιοχή.
Επίσης, η δημιουργία της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης μπορεί να μη διαθέτει ακόμη τα φορτία ισχύος να επηρεάσει κομβικά το σύνολο των διεθνών οικονομικών εξελίξεων, αλλά σίγουρα θα περιορίσει την επιρροή της Τουρκίας στις περιοχές εκεί.
Στ συνέχεια, το de facto κράτος του Β. Ιράκ, υπό κουρδική κυριαρχία αποσταθεροποιεί τα δεδομένα για την Άγκυρα στην περιοχή, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.
Η Κουρδική ζώνη του Β. Ιράκ αποτελεί έναν σημαντικό πυλώνα εξελίξεων, ενώ αργά και σταδιακά οι Κούρδοι που κατοικούν και στα άλλα κράτη (Τουρκία, Ιράν, Συρία) ξεπερνούν τον δομικό φατριασμό που χαρακτηρίζει την κουρδική οντολογία εδώ και αιώνες, φλερτάροντας ανοιχτά με την ιδέα της δημιουργίας του δικού τους εθνικού οίκου.

Ένα μεγάλο Κουρδιστάν τοποθετημένο στον δυτικό πόλο, που στο μέλλον μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως παράγοντας εξισορρόπησης της ρωσικής διάθεσης να διευρύνει την επιρροή της στη Μέση Ανατολή. 
Τέλος, η συνολική σουνιτική ατζέντα όχι μόνο δημιούργησε για την Τουρκία έναν μεγάλο αντίπαλο, τη Σαουδική Αραβία, όχι μόνο λειτούργησε σαν μαύρη τρύπα για τις σχέσεις της με κράτη όπως η Αίγυπτος μετά την έλευση του στρατηγού Αμπντέλ Φάταζ αλ Σίσι, αλά και ώθησε την Άγκυρα να συνάψει στενές σχέσεις με τη Χαμάς, γεγονός που επιδείνωσε τις ήδη τεταμένες σχέσεις της με το Ισραήλ.

Η Τουρκία βρίσκεται σε μία διαρκή εσωτερική μόχλευση, με την πυξίδα της να δείχνει προς όλες τις κατευθύνσεις, πλην αυτής του Βορρά. Γι αυτό και επιδιώκει να δημιουργεί διαρκώς ζητήματα στο Αιγαίο, κινήσεις βέβαια που ενισχύουν τις φωνές στο εσωτερικό του δυτικού πόλου που μιλούν ορθά για έναν αφερέγγυο νατοϊκό σύμμαχο που δημιουργεί διαρκώς προβλήματα δίχως να έχει τη δυνατότητα ή τη διάθεση να επιλύει κανένα από αυτά.

Η ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου εισέρχεται σε μία νέα εποχή υψηλών πιέσεων υπό τον επηρεασμό του πολυπολιτισμού, με την Τουρκία στον ρόλο του «ασθενούς».
Αυξημένοι κίνδυνοι, πολλαπλές πιέσεις, αλλά και σημαντικές ευκαιρίες για τους δρώντες εκεί.
Déjà vu…

* Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Πηγή εφημ. «Κυριακάτικη Δημοκρατία»